Cała materia jest zbudowana z atomów. Układ okresowy pierwiastków zawiera wszystkie znane typy atomów i
ich właściwości. Nazwy poszczególnych części atomu to:
- jądro atomu - centralna część atomu, złożona z protonów i neutronów
- protony - cząsteczki o dodatnim ładunku elektrycznym, razem z neutronami tworzące jądro atomu
- neurony - cząsteczki obojętne elektrycznie, razem z protonami tworzące jądro atomu
- elektrony - cząsteczki o ujemnym ładunku elektrycznym, krążące wokół jądra atomu
Żeby lepiej zrozumieć elektryczną własność cząsteczek (materiałów), trzeba znaleźć hel w układzie
okresowym. Ma on liczbę atomową równą 2, co znaczy, że ma dwa protony i dwa elektrony. Ma ono też wagę
atomową równą 4. Przez odejmowanie liczby atomu (2)od wagi atomu (4) można się dowiedzieć, że hel ma dwa
neurony.
Przykład:
Liczba atomowa helu = 2
2 protony
+ 2 elektrony
2 = liczba atomowa
2 = neurony
Duński fizyk Niels Bohr zbudował prosty model żeby zilustrować budowę atomu. Ilustracja pokazuje model
atomu helu. Zauważcie skalę poszczególnych części. Jeżeli protony i neurony tego atomu miałyby rozmiar piłki
nożnej pośrodku boiska, to jedyną rzeczą mniejszą od piłki byłyby elektrony. Byłyby one rozmiaru wiśni i
krążyłyby po najdalej położonych trybunach. Jedyną rzeczą większą byłaby przestrzeń wewnątrz atomu, która
byłaby rozmiaru boiska.
Tworzenie stabilnych atomów
Jedno z praw natury, nazywane Prawem Siły Elektrycznej Coulomba
(Coulomb's Electric Force Law) stwierdza,
że przeciwne ładunki przyciągają się, a podobne ładunki odpychają się. Występująca tu siła jest pchająca lub
ciągnąca. W przypadku przeciwnych oraz podobnych ładunków, siła ta zwiększa się wraz ze zmniejszaniem
odległości między nimi.
Zbadajmy model atomu helu Bohra. Jeżeli prawo Coulomba jest prawdziwe i jeżeli model Bohra opisuje atomy
helu jako stabilne wtedy muszą być inne prawa natury w pracy. Jak mogą być one oba prawdziwe?
- Prawo Coulomba - przeciwne ładunki przyciągają się.
- Model Bohra - protony są dodatnimi ładunkami a elektrony ujemnymi ładunkami.
Pytanie 1: Dlaczego elektrony nie lecą w kierunku protonów?
1. Prawo Coulomba - Podobne ładunki odpychają się.
2. Model Bohra - Protony są dodatnimi ładunkami. W jądrze atomu jest więcej niż jeden proton.
Pytanie 2: Dlaczego protony nie odlecą od siebie nawzajem?
Odpowiedź na to pytanie jest taka, że inne prawa natury muszą być rozważone. Są to następujące
odpowiedzi na powyższe pytania.
Odpowiedź 1: Elektrony zostają na orbicie, nawet wtedy kiedy są przyciągane przez protony. Mają one
wystarczającą szybkość żeby kontynuować orbitowanie, podobnie jak Księżyc krążący wokół Ziemi, i same nie
pozwalają się wciągnąć do jądra atomu.
Odpowiedź 2: Protony nie odlatują od siebie z powodu siły atomowej związanej z neuronami. Siła jądra
atomu jest tak niewiarygodnie silna, że działa jak coś w rodzaju kleju trzymającego protony razem.
Protony i neurony są związane ze sobą przez potężną siłę; jednak elektrony są przywiązane do swoich
orbit wokół jądra przez słabszą siłę. Elektrony w pewnych atomach mogą się odrywać od atomu i przepływać.
To jest elektryczność - "wolny przepływ elektronów".
Elektryczność statyczna
Swobodne elektrony zostające w jednym miejscu bez ruchu i z ujemnym ładunkiem są nazywane ładunkiem
elektrostatycznym. Jeżeli te statyczne elektrony mają możliwość przeskoczyć na przewodnik, może to prowadzić
do wyładowania elektrostatycznego (ESD, electrostatic discharge). Elektrostatyczne wyładowanie, zazwyczaj
jest nieszkodliwe dla ludzi, może tworzyć poważne problemy dla wrażliwego sprzętu elektrycznego chyba, że ze
stosownym układem.
Jeżeli idziesz w poprzek dywanu w zimnym i suchym pokoju iskra może przeskoczyć w twojego koniuszka
palca do następnego obiektu, którego dotkniesz. To może spowodować, że poczujesz mały elektryczny szok.
Wiesz z doświadczenia, że wyładowanie elektrostatyczne może być niewygodne, ale jest całkiem nieszkodliwe.
Jednak kiedy komputer doświadczy wyładowania elektrostatycznego rezultat może być katastrofalny. Statyczne
wyładowanie może przypadkowo uszkodzić układy elektroniczne komputera lub zgromadzone w nim dane.
Prąd elektryczny, oraz izolatory, przewodniki i półprzewodniki
Atomy lub grupy atomów nazywane cząsteczkami, mogą być też nazywane materiałami. Materiały należą do
jednej z trzech grup, w zależności od tego jak łatwo elektryczność (czyli wolne elektrony) przez nie
przepływa.
Elektryczne izolatory
Elektryczne izolatory lub izolatory są materiałami, które pozwalają na przepływ między nimi z wielką
trudnością lub wcale. Przykładami elektrycznych izolatorów są: plastik, szkło, powietrze, suche drewno,
papier, guma i hel. Te materiały mają bardzo stabilną chemiczną strukturę z krążącymi elektronami mocno
związanymi w atomach.
Elektryczne przewodniki
Elektryczne przewodniki lub przewodniki są materiałami, które pozwalają elektronom przepływać między nimi
z wielką łatwością. Przepływają one prościej, ponieważ zewnętrzne elektrony są luźno związane z jądrem i
są łatwo uwalniane. W pokojowej temperaturze materiały te mają większą liczbę wolnych elektronów, które
mogą zapewnić przewodnictwo. Wprowadzenie napięcia powoduje, że wolne elektrony poruszają się powodując
przepływ prądu.
Układ okresowy pierwiastków klasyfikuje niektóre grupy atomów przez wykaz w formie kolumn. Atomy w
kolumnach należą do poszczególnych rodzin chemicznych. Mimo, że mogą one mieć różne liczby protonów,
neuronów i elektronów, ich zewnętrzne elektrony mają podobne orbity i zachowują się podobnie w reakcjach
z innymi atomami i cząsteczkami. Najlepszymi przewodnikami są metale, takie jak: miedź (Cu), srebro (Ag) i
złoto (Au). Wszystkie z tych metali są umieszczone w jednej kolumnie układu okresowego i mają swobodne
elektrony, które powodują, że ich cząsteczki przenoszą prąd.
Inne przewodniki to m.in. mieszanina ołowiu (Pb) i cyny (Sn) oraz woda z jonami. Jon jest atomem, który
ma więcej elektronów (lub mniej) niż neutralny atom. Ciało człowieka składa się z około 70% wody z jonami,
co znaczy że jest ono również przewodnikiem.
Elektryczne półprzewodniki
Półprzewodniki są materiałami gdzie ilość przewodzonego prądu może być dokładnie kontrolowana.
Materiały te są razem wymieniane w układzie okresowym. Przykłady to węgiel (C), german (Ge) i stop -
arsenek galu (GeAs). Najważniejszym półprzewodnikiem, z którego zbudowane są mikroskopijnyCh rozmiarów
układy elektroniczne, jest krzem (Si).
Krzem jest bardzo powszechny i może być znaleziony w piasku, szkle i wielu innych typach skał. Rejon
w okolicy San Jose w Kalifornii jest znany jako Dolina Krzemowa ze względu na to, że przemysł komputerowy,
który jest zależny od krzemowych układów, został zapoczątkowany w tym rejonie.
To, czy materiały są klasyfikowane jako izolatory, przewodniki lub półprzewodniki, zależy od wiedzy
jak każdy z nich kontroluje przepływ elektronów, i jak one współpracują ze sobą w różnych kombinacjach.
Terminy pomiaru elektrycznego
Są to określenia, które opisują media sieciowe.
Napięcie
Napięcie, czasem nazywane siłą elektromotoryczną (EMF), jest elektryczną siłą lub ciśnieniem, które
ma miejsce elektrony i protony są oddzielone. Siła ta jest tworzona przez popychanie do dodatnich ładunków
i z dala od ujemnych ładunków. Ten proces ma miejsce w baterii (akumulator) gdzie chemiczne działanie powoduje,
że elektrony uwalniają się z ujemnej końcówki baterii (akumulatora) i porusza się do przeciwnej, dodatniej
końcówki. Oddzielone ładunki powodują powstawanie napięcia. Napięcie może więc być tworzone przez tarcie
(stała elektryczność), przez magnetyzm (elektryczny generator) lub przez światło (słoneczne ogniwo).
Napięcie reprezentowane przez literę "V" a czasem przez literę "E" dla elektromotorycznej siły.
Jednostką pomiaru dla napięcia jest volt (V) i jest definiowane jako ilość z pracy na jednostkę ładunku
potrzebnej do oddzielenia ładunków.
Prąd
Prąd elektryczny albo prąd jest strumieniem ładunków, który jest tworzony kiedy elektrony poruszają się.
W obwodzie elektrycznym prąd jest spowodowany przepływem wolnych elektronów. Kiedy napięcie (elektryczne
ciśnienie) jest przyłożone i jest wolna droga dla prądu, elektrony przechodzą z ujemnej końcówki (która
odpycha je) wzdłuż drogi do dodatniej końcówki (która przyciąga je).
Prąd jest reprezentowany przez literę "I". Jednostką pomiaru prądu jest amper (A) i definiowane jako
liczba ładunków na sekundę, które przechodzą przez punkt wzdłuż drogi.
Oporność
Materiały, przez które przepływa prąd posiadają różną oporność na ruch elektronów. Materiały, które
oferują bardzo małą albo żadną oporność są nazywane przewodnikami. Takie, które nie pozwalają przepływać
prądowi lub znacząco ograniczają ten przepływ, są nazywane izolatorami. Ilość oporności zależy od składu
chemicznego materiałów.
Oporność jest reprezentowana przez literę "R". Jednostką pomiaru oporności jest om (Ω). Symbol
pochodzi z greckiej wielkiej litery "Ω" - omega.
Prąd przemienny (AC)
Jest to jeden z dwóch sposobów przepływania prądu. Prąd przemienny i jego napięcie zmieniają w czasie
swoją polaryzację, czyli kierunek. Prąd przemienny płynie w jednym kierunku, potem zmienia kierunek i
powtarza proces. Napięcie prądu przemiennego jest dodatnie na końcówce i ujemne na przeciwnej wtedy
powtarza się polaryzacja, więc kiedy dodatnia końcówka otrzymuje ujemne napięcie to ujemna końcówka
otrzymuje dodatnie napięcie. Ten proces powtarza się ciągle.
Prąd stały (DC)
To jest drugi ze sposobów przepływania prądu. Prąd stały przepływa zawsze w tym samym kierunku i
napięcie prądu stałego zawsze ma tę samą polaryzację. Jedna końcówka jest zawsze dodatnia a druga zawsze
ujemna. Nigdy się nie zamieniają lub odwracają.
Oporność materiału
Oporność materiału jest całkowitym oporem materiału stawianym przepływowi prądu (przemiennego i stałego).
Jest ona pojęciem ogólnym i jest miarą tego jak przepływ elektronów jest spowalniany.
Oporność materiału jest reprezentowana przez literę "Z". Jej jednostką pomiaru jest om (W).
Związki między napięciem, prądem i opornością
Prąd przepływa tylko w zamkniętych pętlach zwanych obwodami. Obwody te muszą być zbudowane z materiałów
przewodzących i muszą mieć źródła napięcia. Napięcie powoduje, że prąd przepływa, a oporność jest mu przeciwna
(stawia opór). Znając te fakty, pozwala to kontrolować ludziom przepływ prądu.
Uziemienie
Termin uziemienie może być trudny do zrozumienia,
ponieważ ludzie używają tego terminu do wielu różnych celów.
- Uziemienie może odnosić się do miejsca na ziemi dotykającego twojego domu (prawdopodobnie przez rury
prowadzące wodę), które ostatecznie tworzy pośrednie połączenie z domowymi gniazdami elektrycznymi.
Kiedy używasz urządzenia elektrycznego to ma wtyczkę z trzema bolcami, trzeci bolec jest właśnie
uziemieniem. To daje elektronom dodatkową ścieżkę przewodzenia, prowadzącą do ziemi zamiast bezpośrednio
przez twoje ciało.
- Poziom zerowego napięcia oznacza punkt odniesienia, czyli poziom 0 wolt, przy pomiarach elektrycznych.
Napięcie jest tworzone poprzez rozdzielanie ładunków, co oznacza, że pomiary napięcia mogą być wykonywane
pomiędzy dwoma punktami. Multimetr (mierzący napięcie, prąd i oporność) ma z tego powodu dwa przewody.
Czarny przewód nazywany jest poziomem zerowym, czyli punktem odniesienia. Ujemny styk na baterii
również nazywany jest poziomem 0 wolt.
Zapamiętaj: Multimetr jest urządzeniem testującym, używanym do pomiaru napięcia, prądu, oporności, oraz
innych elektrycznych wartości i wyświetlania ich w formie numerycznej.
- Analogia dla napięcia, oporności i prądu
Analogia wody pomaga w wytłumaczeniu pojęcia elektryczności. Im wyższy poziom wody i większe
ciśnienie, tym więcej wody będzie przepływać. Prąd wody zależy od tego jak bardzo kran (zawór)
będzie otwarty. Podobnie, im wyższe napięcie i większe ciśnienie elektryczne, tym więcej będzie
wytworzonego prądu. Następnie prąd elektryczny napotyka oporność, która podobnie jak kran z wodą
zmniejsza przepływ. Jeżeli jest to obwód prądu przemiennego (AC), wtedy ilość prądu będzie
zależała od tego duża oporność będzie w danym momencie. Pompa jest jak akumulator. Zapewnia
ciśnienie poruszające przepływ wody.
- Wykres napięcia prądu przemiennego i prądu stałego
Oscyloskop jest ważnym i skomplikowanym elektronicznym urządzeniem używanym do badania
elektrycznych sygnałów. Ponieważ jest możliwe dokładne kontrolowanie elektryczności, można tworzyć
specjalne wzorce elektryczne zwane falami. Oscyloskop wykreśla elektryczne fale, impulsy i wzory.
Ma on oś x, która reprezentuje czas i oś y, która reprezentuje napięcie. Oscyloskop ma zwykle dwa
wejścia na napięcie wykreślane na osi y, co pozwala na równoczesną obserwację i mierzenie dwóch fal.
Elektryczność jest przenoszona do naszego domu, szkoły i biura przez linie elektryczne. Linie
elektryczne przenoszą prąd w formie prądu przemiennego (AC - alternating current. Inny typ
prądu, zwany prądem stałym (DC - direct current, może być znaleziony w bateriach do latarek,
akumulatorach samochodowych i zasilaniu układów scalonych w płycie głównej komputera. Jest ważne żeby
zrozumieć różnicę pomiędzy tymi dwoma typami prądu.
- Konstruowanie prostego szeregowego układu elektrycznego
Elektrony przepływają tylko w obwodach, które są zamkniętymi pętlami. Diagram na głównym rysunku
pokazuje prosty obwód typowy dla latarek. Proces chemiczny w baterii powoduje, że ładunki są oddzielane,
co dostarcza napięcia, czyli elektrycznego ciśnienia, umożliwiającego przepływ elektronów przez różne
urządzenia. Linie oznaczają przewodnik, którym zazwyczaj są przewody miedziane.
Przełączniki można sobie wyobrazić jako dwa końce pojedynczego przewodu, które mogą być otwierane,
a następnie zamykane, żeby uniemożliwić albo pozwolić przepływać elektronom. Ostatecznie żarówka dostarcza
oporność przepływającym elektronom, która powoduje, że elektrony uwalniają energię w formie światła.
Obwody używane w sieciach wykorzystują takie same zasady jak ten bardzo prosty obwód, z tym że są dużo
bardziej złożone.
- Celowość uziemiania osprzętu sieciowego
W systemach elektrycznych działających tak na prąd stały, jak i zmienny, przepływ elektronów zawsze
kieruje się od negatywnie naładowanego końca do pozytywnie naładowanego końca. Ponieważ metale takie jak
miedź mają małą oporność, są one często używane jako przewodniki dla prądu elektrycznego. Odwrotnie jest
z materiałami takimi jak szkło, guma i plastik, mają dostarczają większą oporność. Dlatego nie są dobrymi
przewodnikami elektrycznymi. Zamiast tego materiały te są często używane jako izolatory. Są one używane
z przewodnikami żeby zapobiec porażeniu prądem, ogniowi i spięciom.
Prąd elektryczny jest zazwyczaj dostarczana do transformatora na słupie. Transformator zmniejsza
wysokie napięcie, używane w przesyłaniu, do napięcia 120 lub 240 wolt używanego przez typowe urządzenia
elektryczne.
Rys. (1) pokazuje dobrze znany przedmiot, jakim jest gniazdo elektryczne używane w USA (inne kraje
mają różne konfiguracje gniazd elektrycznych). Dwa górne wtyki dostarczają prąd. Okrągły, dolny wtyk
chroni urządzania i ludzi od porażeń i spięć. Wtyk ten nazywany jest uziemieniem zabezpieczającym. W
sprzęcie elektrycznym, w którym jest on wykorzystany, łączy się on z każdą wystającą metalową częścią.
Płyty główne i obwody w sprzęcie komputerowym są elektrycznie połączone z obudową. Zapewnia to również
połączenie z kablem uziemiającym, który jest używany do odprowadzania elektryczności statycznej.
Celem podłączenia uziemienia do odsłoniętych części metalowych sprzętu komputerowego jest niedopuszczenie
do nagromadzenia się na tych częściach niebezpiecznych napięć, co może nastąpić na skutek wadliwej
instalacji okablowania wewnątrz urządzenia.
Przypadkowe połączenie pomiędzy przewodem pod napięciem a obudową jest przykładem usterki instalacji
elektrycznej, która może zdarzyć się w urządzeniu sieciowym. Jeżeli taka usterka zdarzyłaby się, kabel
uziemiający połączony z urządzeniem służyłby jako ścieżka niskiej oporności prowadząca do ziemi. Połączenie
uziemiające zapewnia niższą oporność niż ludzkie ciało.
Gdy ścieżka o niskiej oporności jest właściwie zainstalowana przy użyciu kabla uziemiającego, zapewnia
wystarczająco niską oporność możliwość przenoszenia prądu, aby zapobiec gromadzeniu się niebezpiecznych
napięć elektrycznych. Obwód taki łączy przewód pod napięciem z ziemią.
Gdy zdarzy się, że prąd elektryczny przepływa tą ścieżką do ziemi, powoduje aktywację bezpieczników i
przerwanie obwodu. Poprzez przerwanie obwodu następuje zatrzymanie przepływu elektronów, co zmniejsza
niebezpieczeństwo porażenia prądem. Bezpieczniki chronią ludzi i instalację elektryczną, ale dalsza
ochrona - często w postaci stabilizatorów napięcia i urządzeń podtrzymujących napięcie (UPS-ów) - jest
wymagana dla sprzętu komputerowego.
Podstawy cyfrowych multimetrów
- Bezpieczne używanie multimetru
W tym rozdziale nauczysz się jak używać multimetru. Multimetr może wykonywać pomiary napięcia,
oporności i ciągłości, które są ważne w sieci. Obsługi danego multimetru można nauczyć się z dwóch
różnych źródeł - wydrukowanej instrukcji i strony internetowej producenta.
- Użycie multimetru do wykonywania pomiarów oporności
W tym ćwiczeniu użyjemy multimetru do pomiaru oporności i ciągłości obiektów. Jednostką
pomiaru dla obu tych wielkości jest om (W). Ciągłością nazywany jest
poziom oporności na pewnym odcinku. Jeżeli pewien odcinek w sposób zamierzony uzyska niską oporność,
to wtedy właśnie posiada on ciągłość. Natomiast jeżeli nastąpi to w sposób nieświadomy, to nazywane
jest to krótkim spięciem.
Multimetr emituje pisk, gdy wykryje ścieżkę o niskiej oporności. Wykonamy pomiary następujących rzeczy:
- kabel kategorii 5 (CAT 5)
- zakończenie kabla CAT 5
- zakończony kabel koncentryczny
- przewód telefoniczny
- wtyczki CAT 5
- przełączniki
- gniazda ścienne
Użycie multimetru do wykonywania pomiarów napięcia
W tym ćwiczeniu wykorzystamy multimetr do mierzenia napięcia. Są dwa rodzaje pomiarów napięcia.
Dla osobistego bezpieczeństwa i w celu ochrony przyrządu, ważne jest zrozumienie różnicy. Te dwa typy
to: napięcie prądu stałego (DC) i napięcie prądu przemiennego (AC).
Napięcie prądu stałego
Multimetr musi być ustawiony na pomiar prądu stałego kiedy mierzy się napięcie prądu stałego (DC).
W tym pomiarze zawierają się:
- baterie
- wyprowadzenia zasilaczy komputerowych
- ogniwa słoneczne
- generatory prądu stałego
Napięcie prądu zmiennego
Multimetr musi być ustawiony na pomiar prądu zmiennego kiedy mierzy się napięcie prądu zmiennego.
Jeżeli dokonujesz pomiaru w gnieździe ściennym musisz założyć, że jest ono pod napięciem. Napięcie
prądu zmiennego to 120V w USA i 220V w większości innych miejsc na świecie.
Napięcie może zabić! Należy pamiętać aby używać
prawidłowego ustawienia multimetru.
Mierzenie prostych obwodów szeregowych
W tym rozdziale zbudujemy prosty obwód szeregowy i dokonamy na nim pomiarów.
Konstruowanie prostego elektrycznego systemu komunikacyjnego
Diagram pokazuje część obwodów, które umożliwiają Ethernetowym kartom sieciowym wzajemne porozumiewanie
się. Powinno to dostarczyć wskazówkę jak podejść do wyzwania w tym ćwiczeniu, którym jest projektowanie,
budowanie i demonstrowanie prostego elektrycznego systemu komunikacji.
Podstawy sygnałów i szumów w systemach komunikacji Porównywanie analogowych i cyfrowych sygnałów
Sygnał odnosi się do pożądanego napięcia elektrycznego, próbki światła lub modulowanej fali
elektromagnetycznej. Wszystkie z wyżej wymienionych mogą przenosić dane w sieci.
Jednym z typów sygnału jest sygnał analogowy. Sygnał ten ma następujące charakterystyczne cechy:
- jest falisty
- ma ciągle zmieniający się wykres napięcia względem czasu.
- jest typowy dla rzeczy występujących w przyrodzie
- jest szeroko używany w telekomunikacji od ponad 100 lat
Główna ilustracja pokazuje czystą sinusoidę. Dwoma ważnymi cechami sinusoidy są: jej amplituda (A) -
czyli wysokość i głębokość - i jej okres (T) - czyli długość jednego cyklu. Możesz obliczyć częstotliwość
fal (f) ze wzoru f=1/T.
Innym typem sygnału jest cyfrowy. Sygnał cyfrowy ma następujące cechy:
- ma dyskretny, skokowy wykres napięcia w czasie
- występuje raczej w technice a nie w przyrodzie
Ilustracja pokazuje cyfrowy sygnał transmitowany przez sieć. Sygnały cyfrowe mają stałą amplitudę,
pomimo tego, że szerokość impulsu (T) i częstotliwość może się zmieniać. Sygnały cyfrowe z nowoczesnych
źródeł mogą być przybliżone przez kwadratową falę, która ma pozornie natychmiastowe przejście z niskiego do
wysokiego stanu napięcia. Chociaż jest to przybliżenie, jest ono rozsądne i będzie użyte we wszystkich
późniejszych wykresach.
Użycie sygnałów analogowych do zbudowania sygnałów cyfrowych
Jean Baptiste Fourier jest odpowiedzialny za jedno z największych matematycznych odkryć. Udowodnił on,
że specjalna suma fal sinusoidalnych o harmonicznie powiązanych częstotliwościach, będących wielokrotnością
pewnej podstawowej częstotliwości, mogą być dodane do siebie tworząc dowolny wzorzec fali. Tak pracują
mięczy innymi programy do rozpoznawania głosu i stymulatory pracy serca. Złożone fale mogą być zbudowane
z prostych fal.
Kwadratowa fala - inaczej kwadratowy impuls - może być zbudowana przez użycie właściwej kombinacji
fal sinusoidalnych. Główna ilustracja pokazuje jak fala kwadratowa (sygnał cyfrowy) może być zbudowana
z sinusoid (sygnałów analogowych). Ważne jest by to pamiętać podczas obserwowania, co dzieje się z
impulsem cyfrowym, gdy przemieszcza się po sieciowym medium transmisyjnym.
Reprezentacja bitu w medium transmisyjnym
Sieci transmitujące dane stają się coraz częściej uzależnione od systemów cyfrowych (binarnych,
dwustanowych). Podstawowym blokiem informacji jest cyfra binarna, zwana bitem lub impulsem.
Jeden bit w medium elektrycznym jest elektrycznym sygnałem odpowiadającym binarnemu 0 lub 1. Może to
być proste kodowanie, jak 0 volt dla liczby binarnej 0 i +5 volt dla binarnej 1, lub też bardziej złożone.
Poziom zerowy sygnału jest ważnym pojęciem odnoszącym się do wszystkich mediów sieciowych, które używają
napięć do przenoszenia wiadomości.
Aby funkcjonował poprawnie, poziom zerowy musi znajdować się blisko cyfrowych obwodów komputera.
Inżynierowie osiągnęli to poprzez zaprojektowanie płaszczyzn zerujących (ground planes) na płytkach
z układami elektronicznymi. Obudowa komputera jest używana jako wspólny punkt do podłączenia płaszczyzn
zerujących w celu uzyskania poziomu zerowego. Poziom zerowy ustanawia linię o poziomie 0 wolt na wykresie
sygnału.
W przypadku sygnałów optycznych, binarne 0 będzie zakodowane jako światło niskiej intensywności lub
ciemność. Binarna 1 będzie zakodowana jako światło wysokiej intensywności lub po prostu jasność, albo taż
inne, bardziej złożone wzory.
W przypadku sygnałów bezprzewodowych, binarne 0 może być oznaczone krótką transmisją fal; binarna 1-
dłuższą transmisją fal, lub też mogą występować inne, bardziej złożone wzory.
Przyjrzymy się sześciu rzeczom, które mogą przydarzyć się bitowi:
- przemieszczanie
- tłumienie
- odbicie
- szumy
- problem synchronizacji w czasie
- kolizje
Rozprzestrzenianie się sygnału w sieci
Rozprzestrzenianie się oznacza po prostu przemieszczanie się. Kiedy karta sieciowa przyłoży napięcie
lub impuls światła do medium fizycznego, wtedy kwadratowy impuls składający się z fal przemieszcza się
wzdłuż medium (rozprzestrzenia się). Rozprzestrzenianie się oznacza, że strumień energii, reprezentujący
1 bit, podróżuje z jednego miejsca do drugiego. Szybkość z jaką się przemieszcza zależy od materiału
użytego w medium, kształtu i struktury medium, oraz częstotliwości impulsów. Czas jaki zabiera
przemieszczanie się jednego bitu z jednego końca medium i powrót z powrotem jest nazywany czasem drogi tam
i z powrotem (RTT - round trip time). Zakładając, że nie ma żadnych innych opóźnień, czas jaki
zajmuje 1 bitowi podróż na drugi koniec medium to RTT/2.
To, że bit potrzebuje pewną niewielką ilość czasu by przemieszczać się wzdłuż medium nie stwarza
normalnie problemów w sieci. Jednakże ciągle rosnące tempo transmisji danych w dzisiejszych sieciach
zmusza do uwzględniania ilości czasu jaka potrzebna jest sygnałowi do poruszania się. Istnieją tu dwie
ekstremalne sytuacje do rozpatrzenia. Albo bit przemieszcza się błyskawicznie, w czasie równym zero,
albo przemieszczanie się zabiera mu wieczność. Pierwszy przypadek jest nieprawidłowy według Alberta
Einsteina, który w "Teorii względności" powiedział, że żadna informacja nie może poruszać się szybciej
niż prędkość światła w próżni. To znaczy, że bit potrzebuje przynajmniej niewielką ilość czasu do
poruszania się. Drugi przypadek także jest zły, ponieważ z właściwym sprzętem można zmierzyć czas
przemieszczania się impulsu. Brak wiedzy o czasie przemieszczania się impulsu jest problemem, ponieważ
można wtedy założyć, że bit przybywa do celu albo za wcześnie, albo za późno. Jeżeli czas przemieszczania
się jest zbyt długi powinno się dokonać ustaleń jak wpłynie to na resztę sieci. Jeżeli czas przemieszczania
się jest za krótki, może wystąpić potrzeba spowolnienia ich lub zatrzymania ich tymczasowo (co jest znane
jako buforowanie), aby reszta sprzętu sieciowego może dostosować się do tej prędkości.
Tłumienność sieci
Tłumienność jest stratą sygnału w sieci, na przykład wtedy, gdy kable przekraczają maksymalną długość.
Oznacza to, że sygnał elektryczny przenoszący jeden bit traci swoją amplitudę, gdy energia jest przekazywana
z sygnału na przewód. Przy uważnym doborze materiałów (np. użycie miedzi zamiast węgla) i ich geometrii
(kształtu i sposobu ułożenia), można zredukować tłumienność elektryczną. Pewna strata jest nieunikniona,
gdy występuje oporność elektryczna. Tłumienność również występuje w sygnałach optycznych - włókno optyczne
wchłania i rozprasza część energii świetlnej, w czasie, gdy impuls świetlny, czyli bitowa jedynka,
przemieszcza się wzdłuż tego włókna. Można zredukować to zjawisko poprzez odpowiedni dobór
długości fali świetlnej, czyli jej koloru. Dalsza redukcja tłumienności zależy od użycia jednopasmowych
lub wielopasmowych włókien i od typu szkła tworzącego włókno. Jednak nawet z tymi zabezpieczeniami pewna
strata sygnału jest nieunikniona.
Tłumienność również występuje w falach radiowych i mikrofalach, w czasie, gdy są absorbowane i
rozpraszane przez konkretne cząsteczki w atmosferze. Tłumienność może mieć wpływ na sieć, gdyż ogranicza
ona długość okablowania, po którym można przesyłać informacje. Jeżeli kabel jest za długi, lub zbyt tłumiący,
to bitowe 1, po dotarciu na miejsce, może wyglądać jak bitowe 0.
Można rozwiązać ten problem poprzez właściwy dobór mediów transmisyjnych i wybieranie takich struktur
sieciowych, które mają niską tłumienność. Jednym ze sposobów jest wymiana medium. Innym - wykorzystanie
wzmacniaka co pewną odległość. Istnieją wzmacniaki sygnałów elektrycznych, optycznych i radiowych.
Odbicia w sieci
By zrozumieć pojęcie odbicia, wyobraźmy sobie dwóch ludzi trzymających rozciągniętą linę. Teraz wyobraźmy
sobie, że jeden z nich wysyła po niej impuls, czyli bitowe 1. Gdy przyjrzymy się uważnie, zauważymy, że
małą fala (impuls) wraca z powrotem.
Odbicia występują w sygnałach elektrycznych. Gdy impulsy napięcia, czyli bity, natrafią na nieciągłość
medium, część energii może być odbita. Jeżeli ta energia nie jest uważnie kontrolowana, może przeszkadzać
następnym bitom. Warto pamiętać, że chociaż nasza uwaga jest na razie zwrócona na przesyłanie jednego bitu
na raz, to w prawdziwej sieci przesyłane są miliony i miliardy bitów w każdej sekundzie, co zmusza do
śledzenia tego odbitego impulsu energii. W zależności od okablowania i połączeń, jakie wykorzystuje dana
sieć, odbicia mogą być problemem, ale nie muszą.
Odbicia również występują w sygnałach optycznych. Sygnały optyczne są odbijane ilekroć trafią na
nieciągłość włókna szklanego, tak jak w przypadku, gdy wtyczka przewodu jest podłączona do urządzenia.
Można zobaczyć to w nocy, gdy wyjrzy się przez okno. Można wtedy zobaczyć swoje odbicie w
oknie, mimo, że nie jest to lustro. Część światła odbitego od ludzkiego ciała odbija się wtedy w oknie.
Dzieje się to również z falami radiowymi i mikrofalami w różnych partiach atmosfery.
Może to stwarzać problemy w sieci. Dla optymalnego działania sieci ważny jest taki dobór mediów
transmisyjnych, aby miały one oporność odpowiadającą elektrycznym komponentom na karci sieciowej.
Gdy media sieciowe nie mają odpowiedniej oporności, sygnał będzie odbijany i powstaną zakłócenia. Może
wtedy powstać wiele odbitych impulsów. W każdym systemie, elektrycznym, optycznym, czy radiowym, różnice
oporności powodują odbicia. Jeżeli wystarczająco dużo energii zostanie odbite, wtedy binarny, dwustanowy
system może zostać zmylony przeskakującą wszędzie, odbijaną energią. Można temu zapobiec upewniając się,
że wszystkie komponenty są dopasowane do siebie pod względem oporności.
Zakłócenia
Zakłócenia są to niepożądane dodatki do napięcia, sygnałów optycznych, lub elektromagnetycznych.
Żaden sygnał elektryczny nie jest pozbawiony zakłóceń, lecz ważne jest utrzymywanie stosunku sygnału
do zakłóceń (S/Z) na tak wysokim poziomie, jak to tylko możliwe. Stosunek S/Z jest miarą inżynieryjną,
na którą składa się dzielenie siły sygnału przez siłę zakłóceń - daje to pojęcie jak łatwo będzie
odróżnić właściwy sygnał od niechcianych, lecz nieuniknionych zakłóceń. Innymi słowy, każdy bit otrzymuje
dodatkowe, niechciane sygnały z różnych źródeł. Zbyt duże zakłócenia mogą przekształcić binarne 1 w
binarne 0, lub 0 w 1, niszcząc w ten sposób wiadomość. Rys. 1 przedstawia pięć źródeł zakłóceń, które
mogą wpływać na bit w przewodzie.
Przesłuch przy końcach przewodów
Gdy zakłócenia elektryczne w kablu pochodzą z innych przewodów w danym kablu, nazywa się to przesłuchem.
Gdy dwa przewody znajdują się blisko siebie i są rozplecione, energia z jednego przewodu może znaleźć się
w drugim przewodzie i na odwrót. Może to powodować zakłócenia na obu końcach kabla. Istnieje wiele form
przesłuchu, który musi być uwzględniony przy budowie sieci.
Problem przesłuchu może być rozwiązany przez odpowiednią technikę zakańczania kabli, ścisłe
przestrzeganie procedur zakończeniowych i używanie jakościowych skrętek.
Zakłócenia termiczne
Zakłócenia termiczne, powodowane losowym poruszaniem się elektronów, są nieuniknione, lecz względnie
małe, w porównaniu z innymi.
Zakłócenia pochodzące ze źródeł napięcia i linii zerowego napięcia
Zakłócenia te są kluczowym problemem w sieciach. Zakłócenia pochodzące z instalacji prądu przemiennego
stwarzają problemy w naszych domach, szkołach, biurach. Elektryczność jest przenoszona do urządzeń i
maszyn przez przewody schowane w ścianach, podłogach i sufitach. Tak więc wewnątrz tych budynków zakłócenia
z linii elektrycznych występują wszędzie. Może to stwarzać problemy w sieci, jeżeli się temu w odpowiedni
sposób nie zapobiegnie.
Idealnie byłoby, gdyby linia zerowego napięcia była kompletnie odizolowana od linii uziemienia.
Izolacja zapobiegałaby przechodzeniu skoków napięcia na linię poziomu zerowego. Ale obudowa systemu
komputerowego służy zarówno jako wyznacznik zerowego napięcia, oraz jako uziemienie. Ponieważ istnieje
połączenie między uziemieniem a linią zerowego napięcia, problemy z uziemieniem mogą prowadzić do zakłóceń
systemu danych. Takie zakłócenia mogą być trudne do wykrycia i zlokalizowania. Zwykle wypływa to z faktu,
że podwykonawcy instalacji elektrycznych nie dbają o długość przewodów zerowych i uziemiających, które
prowadzone są do każdego gniazda elektrycznego. Niestety, gdy te przewody są długie, działają jak anteny
łapiące zakłócenia elektryczne. To właśnie te zakłócenia zniekształcają sygnały cyfrowe (bity), które
komputer musi rozpoznawać i przetwarzać.
Nieraz przekonamy się o tym, że zakłócenia elektryczne pochodzące od pobliskiego monitora lub twardego
dysku mogą być wystarczająco silne, by spowodować błędy w systemie komputerowym. Zniekształcają one sygnał
(zmieniając jego kształt lub poziom napięcia) powodując, że logika komputerowa nie jest w stanie wykryć
początku i końca zbocza kwadratowej fali. Problem ten może się jeszcze zwiększyć, jeżeli komputer jest źle
uziemiony.
Zakłócenia elektromagnetyczne (EMI) i radiowe (RFI)
Zewnętrzne źródła impulsów elektrycznych, które mogą atakować dobrej jakości sygnał w kablu, to m.in.
pioruny, silniki elektryczne i systemy radiowe. Te typy zakłóceń nazywane są zakłóceniami
elektromagnetycznymi (electromagnetic interference - EMI) i zakłóceniami radiowymi (radio
frequancy interference - RFI).
Każdy przewód w kablu działa jak antena. Gdy to ma miejsce, przewód absorbuje sygnały elektryczne z
innych przewodów w kablu i z poza kabla. Jeżeli powstające w ten sposób zakłócenia osiągną odpowiednio
wysoki poziom, karta sieciowa może mieć trudności, by odróżnić zakłócenia od sygnału danych. Jest to
istotny problem, gdyż większość sieci wykorzystuje pasmo częstotliwości 1-100 MHz, który jest również
wykorzystywany przez sygnały radiowe FM, sygnały telewizyjne i wiele innych urządzeń.
Przyjrzyjmy się jak zakłócenia elektryczne, niezależnie od źródła, wpływają na sygnały cyfrowe.
Wyobraźmy sobie, że chcemy wysłać binarną liczbę 1011001001101 poprzez sieć. Komputer przekształca liczbę
binarną na sygnał cyfrowy. Rys. 2 pokazuje jak wygląda cyfrowy sygnał dla tej liczby. Sygnał cyfrowy
przepływa przez medium sieciowe do miejsca przeznaczenia. Załóżmy, że to miejsce znajduje się niedaleko
gniazda elektrycznego, które ma za długie przewody doprowadzające uziemienie i poziom zerowego napięcia.
Te przewody działają jak anteny dla zakłóceń elektrycznych. Rys. 3 pokazuje jak wyglądają zakłócenia
elektryczne.
Ponieważ obudowa komputera docelowego jest używana zarówno jako uziemienie jak i wyznacznik zerowego
napięcia, wytworzone zakłócenia wpływają na sygnał cyfrowy otrzymywany przez komputer. Rys. 4 pokazuje co
dzieje się z sygnałem, gdy połączy się on z zakłóceniami. Zamiast odczytać dane jako 1011001001101,
komputer odczytuje te dane jako 1011000101101, sprawiając, że dane są niewłaściwe (zniekształcone).
Inaczej niż w przewodzie miedzianym, optyczne i bezprzewodowe systemy doświadczają niektórych form
zakłóceń, lecz są odporne na inne. Na przykład włókno optyczne jest odporne na przesłuch i zakłócenia ze
źródeł napięcia, a z kolei systemy bezprzewodowe są szczególnie wrażliwe na zakłócenia elektromagnetyczne
i radiowe. Tutaj skupiliśmy się na zakłóceniach w okablowaniu bazującym na miedzi. Problem przesłuchu
może być rozwiązany przez odpowiednią technikę zakańczania kabli, ścisłe przestrzeganie procedur
zakończeniowych i używanie jakościowych skrętek.
Nic nie da się zrobić z zakłóceniami termicznymi, oprócz nadania sygnałom wystarczająco dużej
amplitudy, by nie miały one znaczenia. Aby uniknąć problemu zakłóceń pochodzących z instalacji
elektrycznej, należy ściśle współpracować z podwykonawcą instalacji i firmą dostarczającą elektryczność.
Umożliwi to otrzymanie najlepszego i najkrótszego uziemienia. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego jest
zbadanie możliwości zainstalowania własnego transformatora napięcia, wyłącznego dla miejsca, w znajduje
się sieć. Jeżeli firmę na to stać, może w ten sposób kontrolować podłączanie innych urządzeń do instalacji
elektrycznej. Ograniczenie jak i gdzie urządzenia - takie jak silniki i wysokonapięciowe grzejniki
elektryczne - są podłączone, może wyeliminować większość zakłóceń przez nie generowanych.
Podczas pracy z podwykonawcą instalacji, należy poprosić o instalację paneli dystrybucji energii,
czyli skrzynek z bezpiecznikami, oddzielnie dla każdej powierzchni biurowej. Ponieważ przewody zerowe i
uziemiające z każdego gniazda schodzą się w skrzynce bezpiecznikowej, powzięcie tego kroku zwiększy szansę
na skrócenie przewodów. Pomimo, iż instalowanie oddzielnej skrzynki dla każdej grupy komputerów może
zwiększyć koszt okablowania elektrycznego, redukuje to długość przewodów i w ten sposób ogranicza wpływ
kilku rodzajów zakłóceń elektrycznych.
Istnieje kilka sposobów ograniczania zakłóceń elektromagnetycznych i radiowych. Jednym ze sposobów jest
zwiększenie rozmiarów kabli przewodzących. Innym sposobem jest użycie lepszej izolacji. Jednakże takie
zmiany zwiększają rozmiar i koszt kabla szybciej, niż zwiększana jest jego jakość. Tak więc bardziej
spotykane jest ustalenie przez projektantów sieci kabla o dobrej jakości i ustalenie specyfikacji
określającej maksymalną rekomendowaną długość kabla pomiędzy poszczególnymi elementami.
Dwie techniki, jakie projektanci okablowania w udany sposób wykorzystują w eliminowaniu zakłóceń
elektromagnetycznych i radiowych, to ekranowanie i anulowanie. W kablu wykorzystującym ekranowanie,
metalowa folia lub siatka osłania każdą parę przewodów lub grupę par przewodów. Ekranowanie działa jak
bariera dla sygnałów zakłócających. Jednakże zwiększa to średnicę i koszt kabla. Wobec tego anulowanie
jest częściej stosowaną techniką ochrony przed niepożądanymi zakłóceniami.
Gdy prąd elektryczny płynie w przewodzie, wytwarza małe, okrągłe pole magnetyczne wokół niego.
Kierunek linii tego pola zależy od kierunku przepływu prądu. Jeżeli dwa przewody są częścią tego samego
obwodu elektrycznego, elektrony przepływają po jednym przewodzie od ujemnego źródła napięcia
aż do celu. Potem elektrony przepływają od celu do dodatniego źródła napięcia po drugim przewodzie.
Gdy te przewody znajdują się blisko siebie, ich pola magnetyczne są sobie przeciwne. W takim razie, będą
one się nawzajem anulować. Będą anulowały również wpływ innych, zewnętrznych pól magnetycznych. Skręcenie
przewodów ze sobą zwiększa ten efekt. Anulowanie połączone ze skręcaniem zapewnia projektantom okablowania
efektywną metodę samoczynnego ekranowania par przewodów w mediach sieciowych.
Rozpraszanie, rozsynchronizowanie i bezwładność bitów
Rozpraszanie, rozsynchronizowanie i bezwładność są trzema różnymi rzeczami, jakie mogą przydarzyć
się bitom. Są one zgrupowane razem, gdyż mają wpływ na to samo - czas przesyłu bitu. Ponieważ próbujemy
zrozumieć, jakie problemy mogą się pojawić podczas transmisji milionów bitów na sekundę, czas przesyłu
ma duże znaczenie.
Rozproszenie występuje wtedy, gdy sygnał rozszerza się w czasie. Jest to spowodowane użytym typem
medium. Jeżeli jest to wystarczająco poważne, jeden bit może zakłócić następny bit. Ponieważ wysyłane ma
być miliardy bitów na sekundę, trzeba uważać, by nie dopuścić do sytuacji rozproszenia bitów. Rozproszenie
może zostać usunięte przez poprawienie projektu okablowania, ograniczenie długości kabla i dobranie
odpowiedniej oporności. W włóknach optycznych rozproszenie może być kontrolowane poprzez używanie światła
laserowego o bardzo konkretnej długości fali. W przypadku komunikacji bezprzewodowej, rozproszenie może
być zminimalizowane przez odpowiedni dobór częstotliwości.
Wszystkie systemy cyfrowe podlegają działaniu impulsów zegarowych. Impulsy zegarowe powodują, że
procesor oblicza, dane są zachowywane w pamięci, a karta sieciowa wysyła bity. Jeżeli zegar urządzenia
źródłowego nie jest zsynchronizowany z urządzeniem docelowym, pojawią się przekłamania transmisji.
Polega to na tym, że bity będą docierać do urządzenia szybciej niż powinny. Przekłamania te mogą zostać
wyeliminowane poprzez szereg skomplikowanych synchronizacji zegara, sprzętowych i programowych, jak
też synchronizacji protokołów.
Bezwładność, znana też jako opóźnienie ma dwie główne przyczyny. Po pierwsze, teoria względności
Einsteina mówi, że nic nie może poruszać się szybciej niż z prędkością światła w próżni (3,0 x 10
8 m/s). Sygnały sieci bezprzewodowych przemieszczają się z prędkością nieco mniejszą niż
prędkość światła w próżni. Sygnały sieciowe w mediach miedzianych przemieszczają się z prędkością rzędu
1,9 x 108 m/s do 2,4 x 108 m/s. Sygnały sieciowe w włóknach optycznych
przemieszczają się z prędkością około 2,0 x 108 m/s. Więc aby dotrzeć do miejsca
przeznaczenia, bit potrzebuje przynajmniej niewielkiej ilości czasu. Po drugie, gdy bit przechodzi
przez urządzenia, tranzystory i elektronik wprowadzają większe opóźnienia. Rozwiązaniem tego problemu
jest uważny dobór urządzeń sieciowych, różne strategie kodowania informacji i różne protokoły warstwowe.
Nowoczesne sieci zwykle pracują z prędkościami od 1 Mbps (megabita na sekundę) do 155 Mbps i
większych. Niedługo będą pracować z prędkością 1 Gbps, czyli miliarda bitów na sekundę. Jeżeli bity
są rozproszone, to jedynki mogą mylić się z zerami i na odwrót. Jeżeli grupy bitów podążą inną trasą i
nie zwróci się uwagi na synchronizację czasu, powstałe przekłamania mogą powodować błędy, gdy odbierający
komputer próbuje połączyć otrzymane pakiety w informację. Jeżeli grupy bitów się spóźnią, urządzenia
sieciowe i inne komputery docelowe mogą się beznadziejnie pogubić w milionach bitów otrzymywanych co
sekundę.
Kolizje
Do kolizji dochodzi wtedy, gdy dwa bity z dwóch różnych, komunikujących się komputerów znajdą się na
wspólnym medium w tym samym czasie. W przypadku mediów miedzianych, napięcia z dwóch sygnałów binarnych
są wtedy dodawane, dając trzeci poziom napięcia. Wahania napięcia są niedozwolone w systemach binarnych,
które są w stanie zrozumieć jedynie dwa poziomy napięcia. Bity są więc zniekształcone i zniszczone.
Niektóre technologie, tak jak Ethernet, radzą sobie z pewną ilością kolizji poprzez ustalenie czyja
kolej jest w danym momencie na nadawanie. W niektórych przypadkach kolizje są naturalną częścią
funkcjonowania sieci. Jednakże zbyt duża ich ilość może spowolnić sieć lub nawet ją zatrzymać. Tak więc
dużo wysiłku w planowaniu sieci koncentruje się na lokalizowaniu i minimalizowaniu kolizji.
Jest wiele sposobów radzenia sobie z kolizjami. Jednym z nich jest po prostu ich wykrywanie i
posiadanie zbioru reguł radzenia sobie z nimi, tak jak w Ethernecie. Innym sposobem jest próba
zapobiegania kolizjom poprzez pozwolenie tylko jednemu komputerowi w danej chwili na transmisję po
wspólnym medium. Wymaga to otrzymania przez komputer specjalnego wzoru bitów, zwanego znacznikiem
(lub tokenem), tak jak w sieciach typu token ring (o topologii logicznego pierścienia) i FDDI.
Wiadomości w ramach bitów
Gdy bit dotrze do medium transmisyjnego, przemieszcza się i może doświadczyć tłumienia, odbicia,
zakłóceń, rozproszenia, lub kolizji. Jednakże transmituje się więcej niż 1 bit. Naprawdę transmituje
się miliardy bitów na sekundę. Wszystkie dotąd opisane zdarzenia mogące wpływać na bit, mają odniesienie
również do poszczególnych jednostek danych modelu OSI. Osiem bitów to bajt. Wiele bajtów to ramka.
Ramki zawierają pakiety. Pakiety przenoszą wiadomość, którą chcemy przekazać. Profesjonaliści sieciowi
często mówią o stłumionych, odbitych, zakłóconych, rozproszonych i kolidujących ze sobą ramkach i
pakietach.
Podstawy kodowania sygnałów sieciowych Historyczne przykłady kodowania
Gdy chcemy przesłać wiadomość na dalszą odległość musimy rozwiązać dwa problemy. Po pierwsze, jak
wyrazić wiadomość (kodowanie, modulacja) i po drugie, jakiej metody użyć do transportu wiadomości
(nośnik).
Historycznie istniało wiele sposobów rozwiązywania problemu długodystansowej komunikacji: biegacze,
jeźdźcy, konie, teleskopy optyczne, gołębie pocztowe i sygnały dymne. Każda z tych metod wymagała pewnego
typu kodowania. Przykładowo sygnały dymne oznaczające znalezienie zwierzyny łownej mogły mieć postać
trzech małych chmurek dymu. Wiadomość o szczęśliwym końcu podróży, przekazana przez gołębia pocztowego,
mogła mieć postać uśmiechniętej twarzy. W czasach nowożytnych, stworzenie kodu Morse'a zrewolucjonizowało
komunikację. Dwa symbole - kropka i kreska - były użyte do reprezentowania alfabetu. Na przykład xxx---xxx
oznacza SOS, uniwersalny sygnał żądania pomocy. Nowoczesne telefony, faksy, radia i telewizory kodują
swoje sygnały elektronicznie. Zwykle wykorzystuje się modulację fal z różnych części spektrum
elektromagnetycznego.
Kodowanie oznacza konwertowanie danych binarnych w formę, która może przemieszczać się po fizycznym
łączu komunikacyjnym - modulacja oznacza używanie danych binarnych do manipulowania falą. Komputery
wykorzystują trzy technologie, z których każda ma swój odpowiednik w historii. Te technologie to:
kodowanie wiadomości jako napięć na różnych typach przewodów miedzianych; kodowanie wiadomości jako
impulsów kierowanego światła na włóknie optycznym; i kodowanie wiadomości jako modulowanych,
promieniujących fal elektromagnetycznych.
Modulacja i kodowanie
Kodowanie oznacza przekształcanie zer i jedynek w coś prawdziwego, namacalnego, tak jak:
- impuls elektryczny w przewodzie
- impuls świetlny w włóknie optycznym
- impuls fal elektromagnetycznych w próżni
Dwie z metod kodowania to: kodowanie NRZ i kodowanie Manchester.
Kodowanie NRZ (non-return to zero) jest najprostsze. Charakteryzuje się wysokim i niskim
poziomem sygnału (często +5V lub +3,3V dla binarnej jedynki i 0V dla binarnego zera). W światłowodach
binarna jedynką może być jasne światło diody lub lasera, a zerem - brak światła. W sieciach
bezprzewodowych binarna jedynka może oznaczać obecność fali nośnej, a binarne 0 - brak fali.
Kodowanie Manchester jest bardziej złożone, lecz jest bardziej odporne na zakłócenia i lepiej
daje się synchronizować. W kodowaniu Manchester napięcie w kablu miedzianym, światło diody lub lasera,
lub moc fali elektromagnetycznej w przestrzeni przenosi bity zakodowane jako stany przejściowe. Kodowanie
Manchester oznacza jedynkę jako przejście ze stanu niskiego do wysokiego, a zero jako przejście ze
stanu wysokiego do niskiego. Ponieważ tak 0 jak i 1 powoduje zmianę w sygnale, impulsy zegarowe mogą
być poprawnie odczytywane przez odbiornik.
Blisko związana z kodowaniem jest modulacja, która oznacza po prostu zmienianie (modulowanie)
fali tak, aby przeniosła ona informację. Aby mieć pojęcie, czym jest modulacja, zbadajmy trzy formy
modyfikowania, czyli modulowania fali nośnej, aby przenosiła bity:
- AM - modulacja amplitudy (amplitude modulation) - amplituda, czyli wysokość fali jest zmieniana
- FM - modulacja częstotliwości (frequency modulation) - częstotliwość fali jest zmieniana
- PM - modulacja fazy (phase modulation) - faza (punkt początkowy i końcowy danego cyklu)
jest zmieniana
Istnieją także inne, bardziej skomplikowane formy modulacji. Rys. 2 pokazuje trzy sposoby w jakie
dane mogą być zakodowane w fali nośnej, podczas procesu modulacji. Binarne 11 (czyt. jeden jeden, a
nie jedenaście) może być przekazane przez falę jako AM (fala włączona/wyłączona), FM (fala wygina się
dużo dla jedynek, mało dla zer), lub FM (jeden typ fazy dla zer, inny dla jedynek).
Wiadomości mogą być zakodowane na różne sposoby:
- Jako napięcia w miedzi; popularne kodowania w sieciach bazujących na miedzi to Manchester i NRZ.
- Jako kierowane światło; Kodowanie Manchester i kodowanie 4B/5B są popularne w sieciach
światłowodowych.
- Jako emitowane fale elektromagnetyczne; wiele różnych typów kodowania (modyfikacje AM, FM i PM)
jest używanych w sieciach bezprzewodowych.
Podsumowanie
Ten rozdział omówił podstawową teorię elektryczności i czynniki wpływające na transmisję danych.
Były to mianowicie następujące fakty:
- Elektryczność opiera się na umiejętności oddzielania się elektronów od niektórych atomów.
- Przeciwne ładunki przyciągają się, a podobne odpychają. Elektryczność przepływa przez obwód
elektryczny od ujemnego końca do dodatniego.
- Materiały mogą być izolatorami, przewodnikami, albo półprzewodnikami, w zależności od ich zdolności
przewodzenia elektronów.
- Prąd przemienny i prąd stały są dwoma typami prądu. Prąd przemienny (AC) doprowadzany jest do domów,
szkół, biur. Prąd stały (DC) używany jest w urządzeniach, które zasilane są bateriami.
- Przewód zerowego napięcia zapewnia podstawę używaną do pomiaru napięcia. Uziemienie jest mechanizmem
zabezpieczania przed niebezpiecznymi porażeniami.
- Wszystkie urządzenia elektroniczne składają się z obwodów elektrycznych, które regulują przepływ
elektronów poprzez przełączniki.
Następny rozdział omawia różne typy mediów sieciowych używanych w warstwie fizycznej. Dodatkowo,
opisuje on jak urządzenia sieciowe, specyfikacje kabli, topologie sieci, kolizje i domeny kolizji
mogą pomóc ustalić takie rzeczy, jak ilość przepływających przez siec danych i prędkość ich przepływu.
|